Şaşılık, dünya genelinde yaygın olarak görülen göz hastalıklarındandır. Varlığı, hastanın sadece estetik kaygı nedeniyle psikolojik olarak olumsuz yönde etkilenmesine değil, aynı zamanda görüş kalitesinin bir hayli düşmesine de yol açar.

Hatta tedavi edilmemiş bir şaşılık, hastanın kimi meslekleri seçmesine dahi engel olur. Bu yazıda, şaşılığın ne ve neden olduğuna, türlerine, tedavi yöntemlerine, yalancı şaşılığa ve şaşılığa dair merak edilen benzeri konulara değinilecektir.

Şaşılık Nedir?

Göz kayması, iki gözün arasındaki uyumun açısal anlamda bozulması durumudur. Olması gereken ve beklenen, iki gözün birbiriyle koordineli bir şekilde çalışmasıdır ancak gözde kayma söz konusuysa gözlerdeki bu koordinasyon (paralellik ve uyum) bozulur ve sonuç olarak gözlerin bakış yönlerinde kaymalar meydana gelir.

Gözdeki kayma açısının fazlalığı geniş açılı göz kayması, azlığı ise dar açılı göz kayması olarak adlandırılır. Kayma, tek bir gözde olabileceği gibi ağır vakalarda iki gözde birden (alternan kayma) de olabilir. Her yaştan insanda gözde kayma ortaya çıkması mümkündür.

Ekseriyetle çocukluk çağında ortaya çıkan bu göz hastalığı, kimi belirtilerle kendini gösterir. Hastanın sabit bir noktaya baktığı esnada gözlerinden birinin düz olması, diğerinin içe, dışa, yukarı ya da aşağı gibi farklı yönlere kayması (bir diğer ifadeyle paralelliğin kaybolması), şaşılığın en tipik belirtisidir.

Bundan başka, hastanın kaliteli bir görüş elde etmek için başını öne eğmesi ya da başı ile gözünü belirli yöne çevirmesi de olasıdır. Ayrıca gözlerinde sulanma meydana gelmesi, görüşünün bulanıklaşması, cisimleri çift görmesi, başında ve gözlerinde ağrı oluşması da şaşılık belirtileri arasındadır.

Kimi hastalarda üç boyutlu görme yetisi de yok olabilir. Söz konusu yaygın olarak görülen gizli kayma ise hastanın gözlerinde ağrı, kızarıklık, yorgunluk ya da kuruluk gibi veya baş bölgesinde ağrı şeklinde kendini belli eder. Gizli şaşılığa başka bir görme kusuru eşlik ediyorsa ilgili belirtiler görece daha erken ortaya çıkar.

*Şaşılığın geçici mi daimi mi olduğu, ortaya çıkış nedenine bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Göz Kayması Nedenleri Nelerdir?

Şaşılık, farklı sebeplerle ortaya çıkabilir. Hastalığın temelinde yatan, gözlerin dış kısımlarının bitişiğinde konumlanan ve gözlerin senkronize hareketi ile birlikte odaklanmasından sorumlu olan kas grubunun (İç, dış, üst ve alt rektus ile alt ve üst oblikler) fonksiyonunda meydana gelen değişikliklerdir.

Bu gruptaki kaslardan bir ya da birden fazlasının kontrolünü gerçekleştiren sinirlerde sorun olursa ve kasların kuvvetinde farklılık oluşursa gözlerde kayma görülür.

Hastalığın ortaya çıkmasında kalıtımın etkisi büyüktür. Bir bireyin, genetik faktörler nedeniyle başka bir bireye göre şaşı olmaya daha yatkın olması kuvvetle muhtemeldir. Ayrıca kimi hastalıkların da şaşılığı tetiklediği bilinmektedir:

Örneğin, kazalar, travmalar ya da geçirilmiş ateşli hastalıklar, beyinle ilgili hastalıklar (beyin felci, beyin tümörü vb.), diyabet ve yüksek tansiyon gibi.

Kromozom bozuklukları ile down sendromu da gözde kaymasebebi olabilir. Öte yandan gebelik sürecinde anne adayının geçirdiği hastalıklar, bebeğin vaktinden önce ya da düşük kilolu dünyaya gelmesi ve zor doğum da kimi göz hastalıklarına yol açarak dolaylı yönden de olsa göz kaymasına sebep olabilir.

Göz Kayması Türleri

Meydana gelme nedenine göre şaşılık; doğumsal, gözün kırma kusuruna bağlı, yetişkinlik dönemindeki ve kas felcine bağlı (strabismus paralyticus) vb. adlar altında sınıflandırılabilir.

Bununla birlikte şaşılığın, dışarıdan fark edilip (manifest şaşılık) edilmediğine (latent şaşılık) yönelik de bir ayrım vardır. Manifest şaşılıkta kayma, horizontal (içe ya da dışa), vertikal (yukarı) olabilir. Ayrıca torsiyonel kayma da söz konusudur.

Bu tür şaşılıkta korneanın üst kutbu içe ya da dışa döner. Dışarıdan fark edilmeyen latent şaşılık ise füzyon (cisimleri tek olarak algılama) ortadan kaldırıldığında gözlerin içe ya da dışa doğru kaymasıyla (gizli kayma) belirir. (Bununla birlikte füzyon bozulsa dahi kaymanın olmadığı ancak gözlerin paralelliğinin korunduğu nadir durumlarla da karşılaşılır.)

Göz Kayması Teşhisi

Şaşılık, özel yöntemlerden yararlanılarak kolaylıkla tespit edilebilen bir göz hastalığıdır. Bu kapsamda hasta, öncelikle standart göz muayenesinden geçirilir. İlk aşamada hastanın görme problemi yaşayıp yaşamadığına bakılır, görme keskinliği ölçülür ve varsa göz numaraları belirlenir.

Şaşılık teşhisinde önem teşkil ettiğinden hekim, hastanın sağlık öyküsünü (ailede şaşılık varlığı, kaymanın yaşanma sıklığı vb.) dinler. Daha sonra, elde ettiği bilgiler ışığında, hastaya örtme ve/veya örtme açma testleri uygular. Prizmalardan yararlanarak da şaşılığın derecesini tespit eder. Göz hareketlerine bakarak da şaşılık tipini ve hastaya yönelik en uygun tedavi yöntemini belirler.

Şaşılık Tedavi Yöntemleri

Klinik göz muayenesiyle teşhis edilmiş şaşılığın düzeltilmesi için farklı tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemlerden hangisinin seçilmesi gerektiğinde şaşılığın neden ortaya çıktığı, hangi türde ve hangi seviyede olduğu, şaşılığa eşlik eden başka bir göz hastalığının var olup olmadığı etkendir.

Göz kayması, anıldığı gibi bebeklikten itibaren ortaya çıkabilecek bir göz hastalığıdır. Çıkış nedenine bağlı olarak hastalık, gözlükle düzeltilme yoluna gidilebilir. Çocuklarda gözün kırma kusuruna bağlı olarak ortaya çıkan bazı göz kaymalarında gözlükle tedavi yöntemi yüksek başarıya ulaştırır.

Hatta hasta, ilerleyen yaşında gözlük kullanmaya gerek duymadan göz hareketlerini kontrol edebilecek seviyeye ulaşabilir. Göz kayması, sadece yakını görememe (hipermetropi) sebebiyle ortaya çıkmışsa ve bebek 0-48 aylık dönemin içerisindeyse gözlük kullanımının yanı sıra kapama tedavisi ve göz damlaları da şaşılığın bertaraf edilmesi için kullanılabilmektedir.

Bu yöntemlere alternatif olarak ortoptik tedavi ile egzersizler de sıklıkla uygulanmaktadır. Gözde tembelliğin ortaya çıkışının engellenebilmesi adına bir gözü pedle kapama yoluna da gidilebilir. Felç ya da guatr nedeniyle ortaya çıkan ya da cerrahi müdahalede bulunulmasına karşın başarı elde edilememiş şaşılıklarda ayrıca hastaya botulinum toksin de uygulanabilir.

Anılan yöntemlerle başarı elde edilemediğinde -şartlar uygunsa- hastaya cerrahi müdahalede de bulunulabilir. Ameliyat, göz kaymasının giderilmesinde en etkili yöntemdir. Şaşılık teşhisi bir bebeğe, özellikle 0-6 ay arasındaki bir bebeğe, konmuşsa da hekim ameliyatı tercih edebilir. Cerrahi müdahalede başarı oranı yüksek olmakla birlikte bazı hastaların ilerleyen zamanda yeniden ameliyat olması gerekebilir.

Seçilecek yöntemden bağımsız olarak denilebilir ki teşhis ne kadar erken konulursa tedavinin başarı oranı o kadar yüksek olur ve çocuklarda göz tembelliğinin -ki bu durum, ilerleyen dönemlerde görme yetisinde kayba yol açar-, ve hem çocuklarda hem de yetişkinlerde çift görmenin önüne geçme şansı yakalanır.

Bu nedenle bebeklerin gerekli göz muayeneleri aksatılmamalı (Şaşılık daha yaygın olarak 1,5 yaş ila 6 yaş arasında görüldüğünden özellikle bu dönem daha özenli davranılmalıdır.), şaşılıktan şüphe duyulacak bir durum ortaya çıktığında ise vakit kaybetmeden doktora gidilmelidir.

Şaşılık Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Şaşılık ameliyatı sürecinin ilk aşaması, hastaya yapılacak genel muayenedir. Hastanın sağlık durumunun cerrahi müdahaleye elverişli olup olmadığı, muayene kapsamında yapılacak çeşitli tetkiklerle belirlenir.

Herhangi bir sorun yoksa ameliyat, hasta genel anestezi altındayken yapılır. Ekseriyetle (ve özellikle çocuklarda) genel anestezi tercih ediliyor olmakla birlikte yapılan muayenede hasta genel anesteziye uygun olarak değerlendirilmezse lokal anestezi de kullanılabilir.

Yaklaşık yarım saat ila bir saat aralığında süren şaşılık ameliyatı kapsamında gözün hareketlerinden sorumlu kas grubuna müdahale edilir.

Göz kayması nedenine bağlı olarak bu kasların kuvveti azaltılabilir, artırılabilir veya etki noktasında değişiklik yapılabilir. Ameliyatın tamamlanmasının ardından göz(ler) pedle kapatılır (Kimi zaman hekimler, gözü kapama yoluna gitmeyebilir.).

Göz Kayması Ameliyatı Yaş Sınırı

Gözlük kullanımı, kapama ve benzeri şaşılık tedavisi yöntemleri olmakla birlikte, bu tür tedavi yöntemleriyle giderilemeyecek şaşılık için hastaya cerrahi müdahalede bulunulması gerekir. Hastanın ameliyat olup olamayacağında etkili olan yaşı değil, detaylı muayene kapsamında yapılan değerlendirmedir.

Bir başka deyişle denilebilir ki göz kayması ameliyatında yaş sınırı yoktur, her yaştan -henüz aylık olan bebekler dâhil- hastanın şaşılığının ameliyatla düzeltilme şansı vardır. Hatta kimi erken müdahale gerektiren durumlarda bebeklerde vakit kaybedilmeden ameliyat tercih edilebilir.

Göz Kayması Ameliyatı Fiyatları 2024

Göz kayması ameliyatı fiyatlarında bir standart söz konusu değildir. Şaşılık derecesi, ameliyat esnasında yapılacak işlemler vb. değişkenler, göz kayması ameliyatı fiyatını doğrudan etkiler.

Bu nedenle şaşılığının cerrahi müdahaleyle tedavi edilmesinin uygun bulunduğu hastaların ameliyat bedelini hekimlerinden öğrenmeleri gerekmektedir.

Göz Kayması Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci

Gözde kayma ameliyatı sonrasında iyileşme hızla gerçekleşir. Cerrahi müdahale sonlandırıldıktan sonra göz(ler)e konan pedlerin çıkarılması, ameliyatın birinci gününde gerçekleşir ve açılan gözlere pansuman yapılır. Daha sonrasında gözler bir daha kapatılmaz.

Pedler çıkarıldıktan sonra gözlerde kızarıklık/kanlanma görülmesi -ki yaklaşık bir ay sürebilir-, hafif bir batma hissi yaşanması, göz kapaklarında şişlik olması olasıdır. (Bu tür belirtilerin azaltılması amacıyla hastaya göz damlası kullandırılır.)

Bununla birlikte hastalar, ağrı ya da acı hissetmezler. Bazı hastaların nekahet döneminde gözlük kullanması gerekebilir ya da mevcut gözlüklerinin numaralarında değişiklik yaşanabilir. Günlük hayata dönüş ise ameliyatın birinci haftasına tekabül eder.

Bebeklerde Göz Kayması Şüphesinde Ne Yapmak Gerekir?

Bebeklerde şaşılık, doğuştan görülebileceği gibi bir zaman sonra da ortaya çıkabilir. 0-4 aylık dönemde ara ara görülen göz kaymaları, göz hareketlerinin kontrolünün bu dönem içerisinde gelişmesi nedeniyle olağan kabul edilebilir. Bununla birlikte bu çağdan sonra meydana gelen göz kaymalarının temelinde gözdeki kırma kusurları yatıyor olabilir.

Rutin göz muayenesinin aksatılmaması, şaşılığın teşhisi ve tedavisi için oldukça önemlidir. Herhangi bir şaşılık şüphesi bulunmasa dahi bebeğin belirlenmiş aralıklarla uzman bir göz hekimine götürülmesi gerekir. Şaşılıktan şüpheleniyorsa da rutin muayene zamanı beklenmeden bebek acilen doktora götürülmelidir.

Yapılacak muayene kapsamında göz kaymasının geçici mi, kalıcı mı; göz kırma kusurundan mı, bilinmeyen bir sebepten mi ileri geldiği tespit edilir ve erkenden tedaviye başlanır. Gözlük ya da kapama tedavisiyle başarıya ulaşılamazsa şaşılığın, ameliyatla düzeltilmesi gündeme gelir.

İleri Yaşlarda Ani Ortaya Çıkan Şaşılıkların Sebepleri Nelerdir?

Şaşılık en sık çocukken ortaya çıkmakla birlikte yetişkinlerde de görülebilir. İleri yaşlarda aniden ortaya çıkan şaşılıkların sebepleri değişkendir. Diyabet, hipertansiyon, kalp damar hastalıkları gibi kimi hastalıklar, zehirlenmeler, geçirilen travmalar ile enfeksiyonlar ve kafa içinde oluşmuş tümörler ile nörolojik rahatsızlıklar gibi sebepler, erişkin bireylerde ani göz kaymasına yol açabilir.

Yetişkinlerde ortaya çıkan şaşılık, çift görme ve buna bağlı olarak dengesizliği de beraberinde getirebileceğinden zaman kaybı yaşanmadan tedavi edilmelidir. Tedavi yönteminin hangisinin olacağı ise şaşılığın tetikleyicisine göre belirlenir.

Genellikle bu tür vakalarda, hasta uygun bir adaysa, cerrahi müdahale tercih edilir. (Göz kayması yüksek tansiyon ya da diyabet gibi bir hastalıktan ileri gelmişse hekim, kimi vakalarda kendiliğinden düzelme gerçekleştiğinden ameliyat tarihini ileriye atarak gözlem yapmayı tercih edebilir.) Alternatif olarak ortoptik tedavi, gözlük kullanımı, göz damlası kullanımı, kapama tedavisi veya Botulinum toksin de uygulamaya alınabilir.

Görmeyen Gözde Kayma Ameliyatı Gerçekleştirilir Mi?

İki gözden biri az görüyorsa bu gözden iletilen görüntüyü beyin, yok sayma eğilimindedir. Bu durumda göz, beyin tarafından kontrol edilemez ve bu da gözün kaymasına (genellikle dışa, daha seyrek olaraksa içe ya da yukarı doğru) yol açar.

Bu kontrol kaybı, görmeyen bir göz için de geçerlidir. Bu tür vakalarda, göz kayması düzelmez ve dahi kayma, zamanla daha da artabilir.

Görmeyen gözde şaşılık söz konusu olduğunda öncelikli olarak alternatif bir tedavi yönteminin uygulanıp uygulanamayacağı değerlendirilir. Şayet bu seçenek elenmişse detaylı muayene sonrasında görmeyen gözde kayma ameliyatı gerçekleştirilebilir.

Ameliyat kapsamında göz kaymasına sebep olan kasın kuvvetinin azaltılıp gözü ortada tutan kasın kuvvetinin artırılması amaçlanır. Unutulmamalıdır ki görmeyen göze yapılacak cerrahi müdahaleyle görmedeki azlık değil, sadece gözdeki kayma düzeltilebilir.

Görmeyen gözde yapılan şaşılık ameliyatının başarı oranı düşük olarak bilinse de ameliyatsız bir çözüm de mümkün değildir. İlk ameliyat sonrası tekrarlayan şaşılıklar da ikinci bir cerrahi müdahale de yapılabilmektedir.

Ameliyat sonrası dönemde hastanın yaşadıkları ise normal şaşılık ameliyatı sonrası dönemde yaşananlara benzerdir (batma hissi, kızarıklık oluşumu vs.).

Yalancı Şaşılık Nedir?

Yalancı şaşılık ya da yalancı göz kayması, bebeklerde ortaya çıkan bir durumdur. Çoğu bebekte fark edilebilen bu tür kaymanın esas sebebi, bebeğin burun kökünün görece daha geniş olması ve göz kapaklarının iç kısmının gözün beyaz tabakasını daha fazla örtmesi nedeniyledir ki bu da bebeğin bakışları yana doğru yöneldikçe gözde kayma varmış izlenimi yaratır.

Yalancı şaşılığın bebeğin görme sistemi olgunlaştıkça, genellikle birinci yaşını doldurmasıyla, ortadan kaybolması beklenir ancak bu süre dolmadan gözlemlenen kaymanın yalancı olup olmadığının tespit edilmesi için bebeğe mutlaka göz muayenesi yapılmalıdır. Özellikle sadece tek bir gözde kayma görülüyorsa bu durum, ilgili gözün görme yetisindeki bir geriliği işaret edebildiğinden göz hekimine gitmekte vakit kaybedilmemelidir.

Şaşılık hakkında sorularınız için bize Whatsapp iletişim hattımızdan ulaşabilirsiniz.

Sonuç olarak şaşılık yaygın görülen ve hem sağlığı hem de sosyal hayatı da etkileyen bir hastalıktır. Günümüzde yüksek başarı oranları ile tedavisi yapılabilmektedir. Eğer siz de kendinizde ya da çevrenizde göz kayması farkediyorsanız bizimle iletişime geçebilirsiniz. Konuyla ilgili daha geniş bilgiye web sitemizden ve sosyal medya kanallarımızdan ulaşabilirsiniz.

Instagram’da bizi takip etmek için tıklayınız.